This commit is contained in:
Mert Gör 🇹🇷 2025-06-24 18:32:20 +03:00
parent c146c34492
commit d671ba1355
Signed by: mertgor
GPG key ID: D200B456637BC4F3

42
etik.md
View file

@ -2,58 +2,58 @@
1. **İnsan Onuru Temeldir**\ 1. **İnsan Onuru Temeldir**\
Tüm faaliyetlerimizde insan onurunu merkez kabul ederiz. Teknoloji, veri, yazılım ya da karar mekanizmaları asla insanlığın önüne geçemez.\ Tüm faaliyetlerimizde insan onurunu merkez kabul ederiz. Teknoloji, veri, yazılım ya da karar mekanizmaları asla insanlığın önüne geçemez.\
*“İnsan, Allahın yeryüzündeki halifesidir; ona zarar veren her şey ilahi emanete ihanet eder.”* — Hz. Muhammed (S.A.V.)\[^1\] *“İnsan, Allahın yeryüzündeki halifesidir; ona zarar veren her şey ilahi emanete ihanet eder.”* — Hz. Muhammed (S.A.V.)[^1]
2. **Etik Liderlik Sorumluluktan Doğar**\ 2. **Etik Liderlik Sorumluluktan Doğar**\z
Karar gücü yukarıdan değil, ilkesellikten ve hesap verebilirlikten gelir. Liderlik, yetkiyle değil, topluma hizmetle anlam bulur.\ Karar gücü yukarıdan değil, ilkesellikten ve hesap verebilirlikten gelir. Liderlik, yetkiyle değil, topluma hizmetle anlam bulur.\
*“Liderlik, başkalarına özgürlük sunmaktır.”* — Richard Stallman\[^2\] *“Liderlik, başkalarına özgürlük sunmaktır.”* — Richard Stallman[^2]
3. **Çoğulculuk Güçtür**\ 3. **Çoğulculuk Güçtür**\
Farklı sesler ve disiplinler çatışma değil, zenginliktir. Dinleyen ve birleştiren bir diyalog kültürüne inanırız.\ Farklı sesler ve disiplinler çatışma değil, zenginliktir. Dinleyen ve birleştiren bir diyalog kültürüne inanırız.\
*“Farklılıklar Tanrının kanunudur. Onlara saygı göstermek, insan olmaktır.”* — Aliya İzetbegoviç\[^3\] *“Farklılıklar Tanrının kanunudur. Onlara saygı göstermek, insan olmaktır.”* — Aliya İzetbegoviç[^3]
4. **Açık Bilgi Ortak Varlıktır**\ 4. **Açık Bilgi Ortak Varlıktır**\
Bilgi saklanmaz, paylaşılır. Açıklık, sadece erişim değil, erdemli üretim demektir.\ Bilgi saklanmaz, paylaşılır. Açıklık, sadece erişim değil, erdemli üretim demektir.\
*“Bilgi, özgürlüğün temel taşıdır; paylaşmak, insanlığın mirasını büyütür.”* — Linus Torvalds\[^4\] *“Bilgi, özgürlüğün temel taşıdır; paylaşmak, insanlığın mirasını büyütür.”* — Linus Torvalds[^4]
5. **Toplumla Danışma, Kararla Birleşir**\ 5. **Toplumla Danışma, Kararla Birleşir**\
Nihai karar kurucuda olsa da süreç toplulukla şekillenir. Katkıya açık, öğrenen karar yapıları inşa ederiz.\ Nihai karar kurucuda olsa da süreç toplulukla şekillenir. Katkıya açık, öğrenen karar yapıları inşa ederiz.\
*“Topluluğun gücü, herkesin sesine kulak vermesindedir.”* — Eric S. Raymond\[^5\] *“Topluluğun gücü, herkesin sesine kulak vermesindedir.”* — Eric S. Raymond[^5]
6. **Özgürlük ve Sorumluluk Dengesi**\ 6. **Özgürlük ve Sorumluluk Dengesi**\
Özgürlük başıboşluk değil, sorumluluğun yansımasıdır. Bu dengeyi kodda ve ilişkilerde gözetiriz.\ Özgürlük başıboşluk değil, sorumluluğun yansımasıdır. Bu dengeyi kodda ve ilişkilerde gözetiriz.\
*“Özgürlük, başkalarının özgürlüğünü gözetmekle tamamlanır.”* — Hz. Muhammed (S.A.V.)\[^6\] *“Özgürlük, başkalarının özgürlüğünü gözetmekle tamamlanır.”* — Hz. Muhammed (S.A.V.)[^6]
7. **Dijital Adalet ve Erişilebilirlik**\ 7. **Dijital Adalet ve Erişilebilirlik**\
Teknolojik çözümler herkes için erişilebilir olmalıdır. Adalet dijitalde başlar, kapsayıcılık üretiriz.\ Teknolojik çözümler herkes için erişilebilir olmalıdır. Adalet dijitalde başlar, kapsayıcılık üretiriz.\
*“Erişilebilirlik, teknolojinin vicdanıdır.”* — Tim Berners-Lee\[^7\] *“Erişilebilirlik, teknolojinin vicdanıdır.”* — Tim Berners-Lee[^7]
8. **İlke Kazançtan Önce Gelir**\ 8. **İlke Kazançtan Önce Gelir**\
Kazanç, ilkenin önüne geçemez. Etik üretim, sürdürülebilirliğimizin tanımıdır.\ Kazanç, ilkenin önüne geçemez. Etik üretim, sürdürülebilirliğimizin tanımıdır.\
*“Ahlak, her kararın pusulası olmalıdır.”* — Aliya İzetbegoviç\[^8\] *“Ahlak, her kararın pusulası olmalıdır.”* — Aliya İzetbegoviç[^8]
9. **Şeffaflık Güven İnşa Eder**\ 9. **Şeffaflık Güven İnşa Eder**\
Tüm süreçlerimizde şeffafız. Güven, açıklık ve dürüstlükle kurulur.\ Tüm süreçlerimizde şeffafız. Güven, açıklık ve dürüstlükle kurulur.\
*“Şeffaflık, bir sistemin ruhudur; onsuz hiçbir şey sürdürülemez.”* — Julian Assange\[^9\] *“Şeffaflık, bir sistemin ruhudur; onsuz hiçbir şey sürdürülemez.”* — Julian Assange[^9]
10. **Teknoloji İnsanlığa Hizmet Eder**\ 10. **Teknoloji İnsanlığa Hizmet Eder**\
Teknoloji, insanlığın refahı için bir araçtır. Her yenilik, topluma fayda sağlamalıdır.\ Teknoloji, insanlığın refahı için bir araçtır. Her yenilik, topluma fayda sağlamalıdır.\
*“Teknoloji, insanlığın özgürleşmesi için kullanılmalı, zinciri olmamalıdır.”* — Aaron Swartz\[^10\] *“Teknoloji, insanlığın özgürleşmesi için kullanılmalı, zinciri olmamalıdır.”* — Aaron Swartz[^10]
Bu yapı, QB Networksün teknik, felsefi ve insani yönünü temsil eder. Bu yapı, QB Networksün teknik, felsefi ve insani yönünü temsil eder.
## Kaynakça ## Kaynakça
\[^1\]: İslami öğretilerden uyarlanmıştır; insanın Allahın halifesi olduğu vurgusu (ör. Kuran 2:30 ve Sahih-i Buhari hadisleri). Tam bir hadis bu ifadeyle eşleşmez, ancak Hz. Muhammedin insan onuruna verdiği önemle uyumludur.\ [^1\]: İslami öğretilerden uyarlanmıştır; insanın Allahın halifesi olduğu vurgusu (ör. Kuran 2:30 ve Sahih-i Buhari hadisleri). Tam bir hadis bu ifadeyle eşleşmez, ancak Hz. Muhammedin insan onuruna verdiği önemle uyumludur.\
\[^2\]: Stallmanın *Özgür Yazılım, Özgür Toplum* (2002) eserindeki felsefesinden esinlenilmiştir; liderliğin özgürlük sağlamaya odaklanması gerektiği vurgulanır.\ [^2\]: Stallmanın *Özgür Yazılım, Özgür Toplum* (2002) eserindeki felsefesinden esinlenilmiştir; liderliğin özgürlük sağlamaya odaklanması gerektiği vurgulanır.\
\[^3\]: İzetbegoviçin *İslam Deklarasyonu* (1970) eserinden uyarlanmıştır; çeşitliliğin ilahi bir yasa olduğu görüşünü yansıtır.\ [^3\]: İzetbegoviçin *İslam Deklarasyonu* (1970) eserinden uyarlanmıştır; çeşitliliğin ilahi bir yasa olduğu görüşünü yansıtır.\
\[^4\]: Torvaldsın *Sadece Eğlence İçin* (2001) eserindeki açık kaynak işbirliğiyle ilgili ifadelerinden uyarlanmıştır; bilgi paylaşımının önemi vurgulanır.\ [^4\]: Torvaldsın *Sadece Eğlence İçin* (2001) eserindeki açık kaynak işbirliğiyle ilgili ifadelerinden uyarlanmıştır; bilgi paylaşımının önemi vurgulanır.\
\[^5\]: Raymondın *Kale ve Çarşı* (1999) eserinden türetilmiştir; topluluk odaklı, kapsayıcı geliştirme modeli savunulur.\ [^5\]: Raymondın *Kale ve Çarşı* (1999) eserinden türetilmiştir; topluluk odaklı, kapsayıcı geliştirme modeli savunulur.\
\[^6\]: Adalet ve karşılıklı saygıyı vurgulayan hadislerden uyarlanmıştır (ör. Sahih Müslüman); özgürlük ve sorumluluk dengesini yansıtır.\ [^6\]: Adalet ve karşılıklı saygıyı vurgulayan hadislerden uyarlanmıştır (ör. Sahih Müslüman); özgürlük ve sorumluluk dengesini yansıtır.\
\[^7\]: Berners-Leenin *Ağı Örmek* (1999) eserindeki evrensel web erişilebilirliği savunmasından esinlenilmiştir.\ [^7\]: Berners-Leenin *Ağı Örmek* (1999) eserindeki evrensel web erişilebilirliği savunmasından esinlenilmiştir.\
\[^8\]: İzetbegoviçin *Doğu ve Batı Arasında İslam* (1984) eserinden uyarlanmıştır; ahlakın kararlara rehberlik etmesi gerektiği vurgulanır.\ [^8\]: İzetbegoviçin *Doğu ve Batı Arasında İslam* (1984) eserinden uyarlanmıştır; ahlakın kararlara rehberlik etmesi gerektiği vurgulanır.\
\[^9\]: Assangeın *Şifrepunk: İnternetin Özgürlüğü ve Geleceği* (2012) eserindeki şeffaflık vurgularından türetilmiştir.\ [^9\]: Assangeın *Şifrepunk: İnternetin Özgürlüğü ve Geleceği* (2012) eserindeki şeffaflık vurgularından türetilmiştir.\
\[^10\]: Swartzın *Gerilla Açık Erişim Manifestosu* (2008) eserinden uyarlanmıştır; teknolojinin bilgiyi özgürleştirmesi gerektiği savunusu. [^10\]: Swartzın *Gerilla Açık Erişim Manifestosu* (2008) eserinden uyarlanmıştır; teknolojinin bilgiyi özgürleştirmesi gerektiği savunusu.
### Ek Açıklamalar ### Ek Açıklamalar