diff --git a/etik.md b/etik.md index c6b4f44..30a34e3 100644 --- a/etik.md +++ b/etik.md @@ -2,58 +2,58 @@ 1. **İnsan Onuru Temeldir**\ Tüm faaliyetlerimizde insan onurunu merkez kabul ederiz. Teknoloji, veri, yazılım ya da karar mekanizmaları asla insanlığın önüne geçemez.\ - *“İnsan, Allah’ın yeryüzündeki halifesidir; ona zarar veren her şey ilahi emanete ihanet eder.”* — Hz. Muhammed (S.A.V.)\[^1\] + *“İnsan, Allah’ın yeryüzündeki halifesidir; ona zarar veren her şey ilahi emanete ihanet eder.”* — Hz. Muhammed (S.A.V.)[^1] - 2. **Etik Liderlik Sorumluluktan Doğar**\ + 2. **Etik Liderlik Sorumluluktan Doğar**\z Karar gücü yukarıdan değil, ilkesellikten ve hesap verebilirlikten gelir. Liderlik, yetkiyle değil, topluma hizmetle anlam bulur.\ - *“Liderlik, başkalarına özgürlük sunmaktır.”* — Richard Stallman\[^2\] + *“Liderlik, başkalarına özgürlük sunmaktır.”* — Richard Stallman[^2] 3. **Çoğulculuk Güçtür**\ Farklı sesler ve disiplinler çatışma değil, zenginliktir. Dinleyen ve birleştiren bir diyalog kültürüne inanırız.\ - *“Farklılıklar Tanrı’nın kanunudur. Onlara saygı göstermek, insan olmaktır.”* — Aliya İzetbegoviç\[^3\] + *“Farklılıklar Tanrı’nın kanunudur. Onlara saygı göstermek, insan olmaktır.”* — Aliya İzetbegoviç[^3] 4. **Açık Bilgi Ortak Varlıktır**\ Bilgi saklanmaz, paylaşılır. Açıklık, sadece erişim değil, erdemli üretim demektir.\ - *“Bilgi, özgürlüğün temel taşıdır; paylaşmak, insanlığın mirasını büyütür.”* — Linus Torvalds\[^4\] + *“Bilgi, özgürlüğün temel taşıdır; paylaşmak, insanlığın mirasını büyütür.”* — Linus Torvalds[^4] 5. **Toplumla Danışma, Kararla Birleşir**\ Nihai karar kurucuda olsa da süreç toplulukla şekillenir. Katkıya açık, öğrenen karar yapıları inşa ederiz.\ - *“Topluluğun gücü, herkesin sesine kulak vermesindedir.”* — Eric S. Raymond\[^5\] + *“Topluluğun gücü, herkesin sesine kulak vermesindedir.”* — Eric S. Raymond[^5] 6. **Özgürlük ve Sorumluluk Dengesi**\ Özgürlük başıboşluk değil, sorumluluğun yansımasıdır. Bu dengeyi kodda ve ilişkilerde gözetiriz.\ - *“Özgürlük, başkalarının özgürlüğünü gözetmekle tamamlanır.”* — Hz. Muhammed (S.A.V.)\[^6\] + *“Özgürlük, başkalarının özgürlüğünü gözetmekle tamamlanır.”* — Hz. Muhammed (S.A.V.)[^6] 7. **Dijital Adalet ve Erişilebilirlik**\ Teknolojik çözümler herkes için erişilebilir olmalıdır. Adalet dijitalde başlar, kapsayıcılık üretiriz.\ - *“Erişilebilirlik, teknolojinin vicdanıdır.”* — Tim Berners-Lee\[^7\] + *“Erişilebilirlik, teknolojinin vicdanıdır.”* — Tim Berners-Lee[^7] 8. **İlke Kazançtan Önce Gelir**\ Kazanç, ilkenin önüne geçemez. Etik üretim, sürdürülebilirliğimizin tanımıdır.\ - *“Ahlak, her kararın pusulası olmalıdır.”* — Aliya İzetbegoviç\[^8\] + *“Ahlak, her kararın pusulası olmalıdır.”* — Aliya İzetbegoviç[^8] 9. **Şeffaflık Güven İnşa Eder**\ Tüm süreçlerimizde şeffafız. Güven, açıklık ve dürüstlükle kurulur.\ - *“Şeffaflık, bir sistemin ruhudur; onsuz hiçbir şey sürdürülemez.”* — Julian Assange\[^9\] + *“Şeffaflık, bir sistemin ruhudur; onsuz hiçbir şey sürdürülemez.”* — Julian Assange[^9] 10. **Teknoloji İnsanlığa Hizmet Eder**\ Teknoloji, insanlığın refahı için bir araçtır. Her yenilik, topluma fayda sağlamalıdır.\ - *“Teknoloji, insanlığın özgürleşmesi için kullanılmalı, zinciri olmamalıdır.”* — Aaron Swartz\[^10\] + *“Teknoloji, insanlığın özgürleşmesi için kullanılmalı, zinciri olmamalıdır.”* — Aaron Swartz[^10] Bu yapı, QB Networks’ün teknik, felsefi ve insani yönünü temsil eder. ## Kaynakça -\[^1\]: İslami öğretilerden uyarlanmıştır; insanın Allah’ın halifesi olduğu vurgusu (ör. Kur’an 2:30 ve Sahih-i Buhari hadisleri). Tam bir hadis bu ifadeyle eşleşmez, ancak Hz. Muhammed’in insan onuruna verdiği önemle uyumludur.\ -\[^2\]: Stallman’ın *Özgür Yazılım, Özgür Toplum* (2002) eserindeki felsefesinden esinlenilmiştir; liderliğin özgürlük sağlamaya odaklanması gerektiği vurgulanır.\ -\[^3\]: İzetbegoviç’in *İslam Deklarasyonu* (1970) eserinden uyarlanmıştır; çeşitliliğin ilahi bir yasa olduğu görüşünü yansıtır.\ -\[^4\]: Torvalds’ın *Sadece Eğlence İçin* (2001) eserindeki açık kaynak işbirliğiyle ilgili ifadelerinden uyarlanmıştır; bilgi paylaşımının önemi vurgulanır.\ -\[^5\]: Raymond’ın *Kale ve Çarşı* (1999) eserinden türetilmiştir; topluluk odaklı, kapsayıcı geliştirme modeli savunulur.\ -\[^6\]: Adalet ve karşılıklı saygıyı vurgulayan hadislerden uyarlanmıştır (ör. Sahih Müslüman); özgürlük ve sorumluluk dengesini yansıtır.\ -\[^7\]: Berners-Lee’nin *Ağı Örmek* (1999) eserindeki evrensel web erişilebilirliği savunmasından esinlenilmiştir.\ -\[^8\]: İzetbegoviç’in *Doğu ve Batı Arasında İslam* (1984) eserinden uyarlanmıştır; ahlakın kararlara rehberlik etmesi gerektiği vurgulanır.\ -\[^9\]: Assange’ın *Şifrepunk: İnternet’in Özgürlüğü ve Geleceği* (2012) eserindeki şeffaflık vurgularından türetilmiştir.\ -\[^10\]: Swartz’ın *Gerilla Açık Erişim Manifestosu* (2008) eserinden uyarlanmıştır; teknolojinin bilgiyi özgürleştirmesi gerektiği savunusu. +[^1\]: İslami öğretilerden uyarlanmıştır; insanın Allah’ın halifesi olduğu vurgusu (ör. Kur’an 2:30 ve Sahih-i Buhari hadisleri). Tam bir hadis bu ifadeyle eşleşmez, ancak Hz. Muhammed’in insan onuruna verdiği önemle uyumludur.\ +[^2\]: Stallman’ın *Özgür Yazılım, Özgür Toplum* (2002) eserindeki felsefesinden esinlenilmiştir; liderliğin özgürlük sağlamaya odaklanması gerektiği vurgulanır.\ +[^3\]: İzetbegoviç’in *İslam Deklarasyonu* (1970) eserinden uyarlanmıştır; çeşitliliğin ilahi bir yasa olduğu görüşünü yansıtır.\ +[^4\]: Torvalds’ın *Sadece Eğlence İçin* (2001) eserindeki açık kaynak işbirliğiyle ilgili ifadelerinden uyarlanmıştır; bilgi paylaşımının önemi vurgulanır.\ +[^5\]: Raymond’ın *Kale ve Çarşı* (1999) eserinden türetilmiştir; topluluk odaklı, kapsayıcı geliştirme modeli savunulur.\ +[^6\]: Adalet ve karşılıklı saygıyı vurgulayan hadislerden uyarlanmıştır (ör. Sahih Müslüman); özgürlük ve sorumluluk dengesini yansıtır.\ +[^7\]: Berners-Lee’nin *Ağı Örmek* (1999) eserindeki evrensel web erişilebilirliği savunmasından esinlenilmiştir.\ +[^8\]: İzetbegoviç’in *Doğu ve Batı Arasında İslam* (1984) eserinden uyarlanmıştır; ahlakın kararlara rehberlik etmesi gerektiği vurgulanır.\ +[^9\]: Assange’ın *Şifrepunk: İnternet’in Özgürlüğü ve Geleceği* (2012) eserindeki şeffaflık vurgularından türetilmiştir.\ +[^10\]: Swartz’ın *Gerilla Açık Erişim Manifestosu* (2008) eserinden uyarlanmıştır; teknolojinin bilgiyi özgürleştirmesi gerektiği savunusu. ### Ek Açıklamalar